Muzeum Koluszek to miejsce szczególne, będące połączeniem historii i kultury, gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością.To nasza historia, nasze korzenie.
Najstarsza informacja dotycząca naszego miasta pochodzi z 1399 roku mówiąca o Koluszkach jako Coluscovicach i znajduje się w brzezińskich księgach sądowych. Dzięki nim wiemy, że już w tym czasie w Koluszkach znajdował się młyn i komora celna.Przez wieki Koluszki rozwijały się swoim powolnym rytmem.
W 1846 roku wybudowano jednak linię kolejową łączącą Warszawę z Wiedniem, a w 1865 roku do kolei tej postanowiono dobudować linię łączącą ją z Łodzią. W 1866 roku Droga Żelazna Fabryczno – Łódzka została ukończona, dając naszej miejscowości rangę pierwszego węzła kolejowego w Królestwie Polskim. Od tego czasu Koluszki, z roku na rok, prężnie się rozbudowywały. Były główną stacją pasażerską i przeładunkową dla fabrycznej Łodzi. Wkrótce także dostały przydomek Bramy Łodzi. W 1885 roku do Koluszek dotarła odnoga szerokotorowej Drogi Żelaznej Iwangorodzko – Dąbrowskiej. Tym samym nasza miejscowość stała się węzłem trzech kolei rozchodzących się na 4 strony świata.
Liczba ludności zaczęła nagle wzrastać, potrzebni byli pracownicy kolejowi, którzy się tutaj osiedlali.
Pod koniec XIX wieku społeczność koluszkowska postanowiła wybudować świątynię katolicką. Budowa kościoła parafialnego rozpoczęła się w 1896 roku, a ukończona w 1921.
W 1911 roku powstała Ochotnicza Straż Pożarna i Publiczna Szkoła Kolejowa.
W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. W listopadzie przez nasze miasteczko przetoczyła się jedna z największych operacji manewrowych I wojny światowej – Operacja Łódzka. W 1917 roku reaktywowano w Koluszkach Koło Polskiej Macierzy Szkolnej, którego zadaniem był rozwój oświaty na terenie miasteczka. W tym samym roku Koło utworzyło Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Humanistyczne.
Po odzyskaniu niepodległości następował rozwój miasta. Koluszki odwiedziło przejazdem wiele sław, począwszy od uroczystego przyjęcia Ferdinanda Focha w 1919 roku, po Jana Kiepurę, który śpiewał z okna stojącego na stacji pociągu. Dworzec skupiał i gromadził Koluszkowian także w podniosłych momentach takich jak przejazd prochów Henryka Sienkiewicza czy Juliusza Słowackiego. W 1926 roku koluszkowscy kolejarze wzięli udział w przewrocie majowym, popierając Józefa Piłsudskiego.To w naszym mieście przez 4 lata mieszkali i tworzyli Władysław Strzemiński i Katarzyna Kobro. Pod koniec lat 30. Koluszki były bardzo dobrze rozwiniętym miasteczkiem. Mieściły się tutaj: się 2 tartaki parowe, gorzelnia, rzeźnia, rozlewnia soków, Kasa Spółdzielcza, Kino, Spółdzielnia Spożywców „Społem”, Urząd Pocztowy, cegielnie, młyny, restauracje i wiele sklepów. Społeczeństwo koluszkowskie w 1936 roku przekonało sejmik powiatowy w Brzezinach, aby podjąć działania na szczeblu wojewódzkim, mające na celu nadanie Koluszkom praw miejskich. Niestety działania te przerwał wybuch II wojny światowej.
W czasie wojny Koluszki stały się ważnym ośrodkiem ruchu oporu. Działały to podziemne organizacje - Służba Polsce, ZWZ – AK, NSZ, czy AL. Działała również tajna oświata na poziomie szkoły średniej.
Wyzwolenie Koluszek nastąpiło 18 stycznia 1945 roku. Przystąpiono do przywracania do życia.
1 kwietnia 1949 r. zarządzeniem Ministra Administracji Publicznej Koluszkom nadano oficjalny tytuł miasta. Za kilkanaście dni będziemy obchodzili 75 rocznicę tego jakże ważnego dla nas wydarzenia. Mam nadzieję, że bieżący rok będzie pełen obchodów i inicjatyw tego jubileuszu.
Największą bolączką w powojennym mieście był brak mieszkań. W 1964 roku powstał pomysł organizacji Spółdzielni Mieszkaniowej. Pierwsze bloki powstały przy ulicy Traugutta a następne przy ul. Głowackiego. Spółdzielnia rozwijała się bardzo szybko, ciągle wzrastała liczba jej członków.
W latach 70. XX wieku powstały 4 osiedla domków jednorodzinnych. Wymienić należy również zakłady pracy, które bardzo prężnie się rozwijały - Odlewnia Żeliwa, CPN i PKP.
Ważnym przedsięwzięciem dla miasta było wybudowanie w 1975 roku wiaduktu nad torami kolejowymi, który znacznie ułatwił przejazd i przejście pomiędzy dwiema stronami miasta. Przy Zakładzie Odlewniczym wybudowano ciepłownię, dzięki której ponad 50 budynków mieszkalnych otrzymało ogrzewanie i ciepłą wodę. Następną ważną inwestycją dla miasta było wybudowanie w latach 80. Stacji Uzdatniania Wody oraz doprowadzenie gazu ziemnego do budynków mieszkalnych i wielu zakładów pracy.
Koluszki w 1975 roku stały się siedzibą gminy w obecnym kształcie, a w 1999 roku znalazły się w Powiecie Łódzkim Wschodnim, w Województwie Łódzkim. Rozbudowa miasta i gminy znacząco przyspieszyła w ciągu ostatnich lat. Powstała strefa ekonomiczna, wyremontowano wiele dróg, budynków, zbudowano nowe budynki użyteczności publicznej.
Szanowni Państwo, budynek przed którym się znajdujemy został wybudowany w 1878 roku. Przeznaczony był na cele mieszkaniowe urzędników kolejowych, jest najstarszym murowanym budynkiem naszego miasta. W czasie I wojny światowej stacjonowały niemieckie wojska okupacyjne. W okresie II Rzeczpospolitej był siedzibą Związku Zawodowego Kolejarzy, a podczas II wojny światowej Niemcy urządzili w budynku Dom Żołnierza, w którym była kantyna oraz mieszkania dla żołnierzy.
W 1945 roku do budynku powrócił Związek Zawodowy Kolejarzy (ZZK), który zorganizował tam świetlicę. Kamienica była centrum życia kulturalnego, aż do wybudowania Kolejowego Domu Kultury. Później budynek pełnił funkcje mieszkalne, na parterze mieścił się Węzełek, czyli mały bar.
Prace modernizacyjne Gmina Koluszki rozpoczęła rok temu. Przeprowadziliśmy gruntowny remont budynku.
Całkowita wartość inwestycji to ponad 9 mln zł, prawie 5 mln zł pozyskaliśmy ze źródeł zewnętrznych z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego czyli środki unijne prawie 4,5 mln zł, w ramach programu „Infrastruktura kultury” ze środków Ministra Kultury z przeznaczeniem na aranżację budynku otrzymaliśmy dotację w wysokości pół miliona złotych. Wkład własny gminy Koluszki to ponad 4 mln zł.
Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego wyjątkowego miejsca. Zapraszam Państwa do wspólnego odkrywania sekretów Muzeum Koluszek, do nauki, refleksji i celebracji naszej wspólnej historii. Muzeum Koluszek, to nie tylko świadek historii, ale także jej opiekun. Przechowuje ono w sobie życie naszych przodków…
Waldemar Chałat Burmistrz Koluszek
