OFICJALNY PORTAL GMINY KOLUSZKI

Cmentarz Przykościelny w Gałkowie Dużym datowany na XVIIw.

Adres/Lokalizacja:
Gałków Duży, ul. Dzieci Polskich 32

Cmentarz obecnie pełni funkcję lapidarium.

Źródło opisu: „Zabytki na starym cmentarzu przykościelnym w Gałkowie”, autor Andrzej K. Łuczak

Powalony krzyż najmłodszy z nich to- szczątki krzyża postawionego na miejscu ołtarza znajdującego się w starym modrzewiowym kościele, wzniesionym w 1616 a rozebranym 1882 roku.

Klasyczny nagrobek Biedermanowej
Najstarszym zabytkiem są rozrzucone obok siebie cztery kamienie z piaskowca pokryte płaskorzeźbami i napisami. Nagrobek ten jest wzmiankowany w opisach parafii Gałków z pierwszej połowy XIX wieku, sporządzonych dla władz ówczesnego województwa mazowieckiego, a także dla władz duchowych. Przez wiele lat był najbardziej imponującym na cmentarzu, a może nawet do końca jego istnienia w 1853 roku. Powstał przed rokiem 1819 i znajdował się po jego lewej stronie „u wschodu”. Drewniany płot wokół cmentarza polecił wystawić w tym samym czasie co nagrobek, własnym kosztem wdowiec Karol Biederman- naddzierżawca dóbr rządowych Łaznów.

Nagrobek Natalii Toczyskiej
Pochodzący prawdopodobnie z cmentarza kamień nagrobny wmurowany jest w bramę ogrodzenia nowego kościoła. Nowy Kościół został wzniesiony w 1876, zaś plebanię wymurowano w 1898, a kościół obwiedziono otynkowanym ogrodzeniem z kamieni i głazów polnych w 1899 roku. (…) Nie sposób odczytać całej treści zapisanej na kamieniu. Prawie całkowicie zatarty jest miesiąc i rok.
Oto co głosi wyryty tekst”
… spoczywają zwłoki Ś. P. Natalii Toczyskiej, która przeżywszy lat 12 umarła dnia 7 l… ta (?) 1837 (?) r.

Nagrobek Karoliny Trzcińskiej
(…) część kamienia nagrobnego poświęconego Trzcińskiej urodzonej 31 maja 1808 roku i zmarłej w połogu 24 lutego 1834 roku.
Z niewyraźnych, pokruszonych liter wyrytych w piaskowcu daje się odczytać:
… Zow. Trzcińska urodzona 31 maja 1808 zeszła z tego świata dnia 1 marca 1834 obok syna swoiego Macieia urodzonego w dniu 24 lutego 1834 zaraz po urodzeniu zmarłego. Stroskani rodzice na uczczenie wieczney pamiątki ten nadgrobek kładą.

Cmentarz wojenny w Gałkowie Małym

Lokalizacja:
Gałków Mały
Zlokalizowany w lesie, na przedłużeniu ulicy Wojska Polskiego, ok. 150 m od zabudowań, na pagórku

Cmentarz wojenny, upamiętniający żołnierzy z I i II wojny światowej. Upamiętnia przede wszystkim wydarzenia z 23 listopada 1914 r., kiedy natarcie armii niemieckiej ( w tym 3 Dywizji Gwardii pod dowództwem gen. Litzmanna) rozbiło obronę Rosjan (6 Dywizja Syberyjska) i pozwoliło na wyrwanie się z okrążenia. Zginęło wówczas ok. 500 żołnierzy rosyjskich. Cmentarz zajmuje pagórek, jego granice wyznaczono betonowymi palikami. Na cmentarzu kamienny pomnik upamiętniający 500 żołnierzy Armii Rosyjskiej z 1914 r. (tekst w języku niemieckim) wraz z dwoma płytami nagrobnymi, kamienny pomnik upamiętniający żołnierzy Wojska Polskiego z 1939 r., kapliczka Matki Boskiej z tekstem Janusza Mariona-More, kamienny pomnik upamiętniający żołnierzy Armii Niemieckiej i Armii Rosyjskiej z 1914 r. oraz mogiły ziemne żołnierzy WP z 1939 r. Symboliczną bramą na cmentarz są dwie konstrukcje drewniane z daszkiem namiotowym. Na terenie cmentarza zabytkowy buk pospolity, o obwodzie ok. 240 cm.
Pagórek mieszkańcy Gałkowa nazywają potocznie „Górką Hitlera”.
W lesie otaczającym cmentarz pozostałości okopów oraz innych umocnień. Planowane jest wytyczenie szlaku turystycznego prowadzącego z Gałkowa do Justynowa w gm. Andrespol.

Mogiła- Obelisk żydowskich ofiar terroru wojennego w Koluszkach

Zlokalizowana w niewielkim brzozowym zagajniku ok. 100 m na wschód od linii kolejowej, 100 m na północ od drogi Koluszki – Jeziorko, poza zabudową

Pomnik upamiętnia żydowskie ofiary terroru z lat 1941- 1942, ma kształt granitowego kamienia z inskrypcją umieszczonego na podmurówce z kamienia ciosanego, ogrodzenie z metalowych palików. Na tablicy napis w języku polskimi hebrajskim; „Miejsce wiecznego spoczynku ludności polskiego pochodzenia zamordowanej przez hitlerowców w latach 1941-1942 w getcie i na terenie gminy Koluszki*** Mieszkańcy gminy Koluszki 1.IX.1990”

Pomnik pomorodowanych obywateli Koluszek

Lokalizacja:
Zlokalizowany na placu przy dworcu PKS przy skrzyżowaniu
ul. Brzezińskiej i 3-go Maja

Pomnik pomordowanych obywateli Miasta i Gminy Koluszki przez hitlerowców (1939-1945). Pomnik ma kształt fragmentu muru (obozu koncentracyjnego?) z symbolicznym drutem kolczastym na szczycie, na pomniku dwie tablice, przed pomnikiem waza na kwiaty, pomnik na podmurówce z kostki, całość otoczona metalowymi palikami i łańcuchem oraz rzędem tui. Tekst I tablicy: „Pamięci poległych i pomordowanych przez hitlerowskich oprawców obywateli miasta i gminy Koluszki w latach 1939–1945”; tekst II tablicy wymienia 98 nazwisk poległych i pomordowanych wraz z nazwami miejscowości skąd pochodzili.

Mogiła zbiorowa dzieci rozstrzelanych w 1943 r.
Lokalizacja:
skraj lasu, na “Górniaku”

Na pomniku oprócz inskrypcji w języku polskim, znajduje się metalowa tabliczka z następującym napisem w języku hebrajskim: “W tym miejscu w roku 1943 Niemcy zamordowali żydowskich chłopców i dziewczynki, które próbowały uciec, skacząc z wagonu w drodze w nieznane. W tym lesie zostały wyłapane i rozstrzelane” (tłumaczenie za artykułem Zbigniewa Komorowskiego).

Obelisk w miejscu bitew partyzanckich 1944 r.
Lokalizacja:
Plac przy stacji kolejowej

Obelisk pamięci partyzantów AK poległych na terenie stacji kolejowej w Słowinach w 1944r.